මුල් පිටුවපිට කොන්දේ වේදනාව
මුද්‍රණය
පිටුපස වේදනාව සාමාන්‍යයෙන් සති කිහිපයක් හෝ මාස කිහිපයක් ඇතුළත සුව අතට පත් වේ. මේ අතරතුර ඔබේ වේදනාව අඩු කර ගැනීමට ඔබට උත්සාහ කළ හැකි කරුණු කිහිපයක් තිබේ. සරල පියවරයන් පමණක්ම භාවිතය ඵලදායී නොවනු ඇතැයි සිතන්නේ නම් නිර්දේශ කළ හැකි විශේෂ ප්‍රතිකාර කිහිපයක් ද තිබේ. සරල ප්‍රතිකාර ක්‍රම අත්හදා බැලුවද ඔබේ වේදනාව අඩු නොවන්නේ නම් ඔබේ වෛද්‍යවරයා හෝ භෞත චිකිත්සකවරයා හමුවන්න.
ඔබටම උත්සාහ කළ හැකි ප්‍රතිකාර
ක්‍රියාශීලීව සිටින්න ඔබට කළ හැකි වැදගත්ම දෙය නම් හැකිතාක් කියාශීලී වීම සහ ඔබේ සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරකම් දිගටම කරගෙන යාමයි. ඇඳ විවේකය ඔබට නරක පිට කොන්දේ වේදනාවෙන් සුවය ලබා දෙනු ඇතැයි පෙර සිතුවද, ක්‍රියාශීලීව සිටින පුද්ගලයින් ඉක්මනින් සුවය ලැබීමට ඉඩ ඇති බව දැන් දන්නා කරුණකි. මුලදී මෙය දුෂ්කර විය හැකි නමුත් අධෛර්යමත් නොවන්න - ඔබේ වේදනාව අවසානයේදී අඩු වීමට පටන් ගනී. වේදනාව නිසා ඔබගේ එදිනෙදා වැඩ කටයුතු සාමාන්‍ය පරිදි කරගෙන යාම වළක්වන්නේ නම් වේදනා නාශක ඖෂධ ගැනීම ගැන සලකා බලන්න. නැවත රැකියාවට යාමට පෙර ඔබ සම්පූර්ණයෙන්ම වේදනා රහිත වන තෙක් බලා සිටීමට අවශ්‍ය නැත. නැවත රැකියාවට යාම සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරකම් රටාවකට ආපසු යාමට ඔබට උපකාරී වන අතර වේදනාවෙන් ඔබගේ අවධානය වෙනතකට පත් කළ හැකිය. කොන්දට කරන ව්‍යායාම සහ ඇදීමේ ව්‍යායාම සරල කොන්දට කරන ව්‍යායාම සහ ඇදීමේ ව්‍යායාම කිරීම බොහෝ විට පිට කොන්දේ වේදනාව අඩු කිරීමට උපකාරී වේ. ඔබට අවශ්‍ය සෑම විටම මේවා නිවසේදී සිදු කළ හැකිය. නිතිපතා ව්‍යායාම කිරීමෙන් සහ ඇදීමේ ව්‍යායාම (Stretches) කිරීමෙන් ඔබේ පිට කොන්ද ශක්තිමත්ව හා සෞඛ්‍ය සම්පන්නව තබා ගැනීමට උපකාරී වේ. ඇවිදීම, පිහිනීම සහ යෝග වැනි ක්‍රියාකාරකම් ජනප්‍රිය තේරීම් වේ.
වේදනා නාශක</0(painkillers)> ස්ටෙරොයිඩ් නොවන ප්‍රති-ආසාදන ඖෂධ (NSAID) අයිබියුප්රොෆෙන් (ibuprofen) වැනි ටැබ්ලට්, පිටුපස වේදනාව සමනය කිරීමට උපකාරී වේ. බෙහෙත් වට්ටෝරුවකින් තොරව ෆාමසි හෝ සුපිරි වෙළඳසැල් වලින් මිලදී ගැනීමට බොහෝ වර්ග තිබේ. නමුත් NSAIDs සෑම කෙනෙකුටම සුදුසු නොවේ, එබැවින් ඔබට මුලින්ම ඖෂධය ගත හැකිදැයි බැලීමට බෙහෙත් අසුරනය හෝ පත්‍රිකාව පරීක්ෂා කරන්න. ඔබට එතරම් විශ්වාසයක් නැති නම් ඖෂධවේදියෙකු සමඟ කතා කරන්න. ඔබට NSAIDs ගත නොහැකි නම්, කෝඩේයින් (Codeine) වැනි විකල්ප ඖෂධ උපකාරී වේ. මෙය වඩා ශක්තිමත් වේදනා නාශකයක් වන අතර එය දින කිහිපයක් පමණක් භාවිතා කළ යුතුය. මන්දයත් එය වැඩි කාලයක් භාවිතය ඇබ්බැහි වීමට හේතු විය හැක. (පැරසිටමෝ(Paracetamol) කොඳු ඇට පෙළේ වේදනාව සඳහා තනිවම භාවිතයට නිර්දේශ නොකරයි, නමුත් එය කෝඩේයින් (Codeine) වැනි ශක්තිමත් වේදනා නාශක සමඟ භාවිතා කළ හැකිය. ඔබේ පිට කොන්දේ මාංශ පේශි වල වේදනාවක් ඇති වුවහොත් ඔබගේ වෛද්‍යවරයා විසින් මාංශ පේශි ලිහිල් කරන ඖෂධ නියම කළ හැකිය. උණුසුම් හා සිසිල් ඇසුරුම් සමහර අයට තාපය වේදනාවට සහනය ගෙනදේ - නිදසුනක් වශයෙන්, බලපෑමට ලක් වූ ප්‍රදේශය මත උණුසුම් ස්නානයක් හෝ උණු වතුර බෝතලයක් තැබීම මගින් - පිටුපස වේදනාව මුලින්ම ආරම්භ වන විට වේදනාව සමනය කිරීමට උපකාරී වේ. වේදනාකාරී ප්‍රදේශය මත තබා ඇති අයිස් පැකට්ටුවක් හෝ ශීත කළ එළවළු මල්ලක් වැනි සීතල ද කෙටිකාලීනව උපකාරී වේ. කෙසේ වෙතත්, අයිස් කෙලින්ම ඔබේ සම මත තැබීම නොකල යුතුය, එය සීතල පිළිස්සීමට හේතු විය හැක. අයිස් පැකට්ටුවක් හෝ ශීත කළ එළවළු මල්ලක් පළමුව රෙදි කඩකින් ඔතා භාවිතා කරන්න. තවත් විකල්පයක් වන්නේ අයිස් ඇසුරුම් සහ උණු වතුර බෝතලයක් භාවිතා කර උණුසුම හා සීතල අඩු වැඩි කිරීමයි. උණුසුම් හා සිසිල් සම්පීඩන ඇසුරුම් බොහෝ ඔසුසැල් වලින් මිලදී ගත හැකිය. සන්සුන් වී ධනාත්මකව සිටින්න** ඔබේ තත්වය ගැන කරදර වීමෙන් ඇති වන මාංශ පේශි ආතතිය නිසා තත්වය තවත් නරක අතට හැරිය හැකි බැවින් සන්සුන්ව සිටීම වැදගත් වේ. එය දුෂ්කර විය හැකි වුවද, ඔබ සුභවාදීව සිට ඔබේ වේදනාව යහපත් විය යුතු බව හඳුනා ගන්නේ නම්, එය උපකාරී වේ.
විශේෂ ප්‍රතිකාර
සැත්කම් හා ක්‍රියා පටිපාටි කොඳු ඇට පෙළේ සැත්කම් සාමාන්‍යයෙන් නිර්දේශ කරනුයේ ඔබේ වේදනාවට නිශ්චිත වෛද්‍ය හේතුවක් තිබේ නම්, එනම් සයටිකා (Sciatica) හෝ කාටිලේජ තැටියක් පිට පැනීම සහ වෙනත් ප්‍රතිකාර ක්‍රම උදව් නොකළේ නම් පමණි.. නමුත් රේඩියෝෆ්රික්වෙන්සි ඩෙනවේශන් (Radiofrequency denervation) නම් ක්‍රියා පටිපාටියක් පහත අවස්ථා වලදී භාවිතා කළ හැකිය:
- ඔබට කොන්දේ වේදනාව දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ පවතී නම්
- ඔබේ වේදනාව මධ්‍යස්ථ හෝ දරුණුයි නම්
- ඔබේ වේදනාව ඔබේ කොඳු ඇට පෙළේ සන්ධි වලින් හට ගනී යැයි සිතනු ලැබේ නම්
මෙහිදී බලපෑමට පත් සන්ධි වලට ස්නයු ආවේග සපයන ස්නායු වලට කටුවක් ඇතුලත් කිරීම සිදු කරනු ලබයි. ස්නායු උණුසුම් කිරීම සඳහා රේඩියෝ තරංග කටු හරහා යවනු ලබන අතර එමඟින් වේදනා සංඥා යැවීම වළක්වයි. ප්‍රතිකාරය සිදුකරන අතරතුර ඔබ අවදියෙන් සිටින අතර ස්ථානීය නිර්වින්දනය/හිරි වැට්ටවීම භාවිතා කරන බැවින් ඔබේ පිට කොන්දට දැනෙන්නේ නැත. ඔබට එක රැයක් රෝහලේ සිටීමට අවශ්‍ය නොවනු ඇත. සියලුම ක්‍රියා පටිපාටි මෙන්ම, රේඩියෝෆ්රික්වෙන්සි ඩෙනවේශන් (Radiofrequency denervation) මගින් ලේ ගැලීම, තැලීම්, ආසාදන හා හදිසි ස්නායු හානි ඇතුළු සංකූලතා ඇතිවීමේ අවදානමක් ඇත. ප්‍රතිකාර සඳහා එකඟ වීමට පෙර ඔබේ ශල්‍ය වෛද්‍යවරයා සමඟ අවදානම් සාකච්ඡා කරන්න.
නිර්දේශ නොකරන ප්‍රතිකාර
නිශ්චිත නොවන පිට කොන්දේ වේදනාව සඳහා (හඳුනා නොගත් හේතුවක් නොමැතිව පිට කොන්දේ වේදනාව) තවත් ප්‍රතිකාර ගණනාවක් භාවිතා කර ඇත, නමුත් සාක්ෂි නොමැතිකම හේතුවෙන් ජාතික සෞඛ්‍ය හා සත්කාර විශිෂ්ටතා ආයතනය (National Institute for Health and Care Excellence (NICE)) විසින් නිර්දේශ නොකරයි. මේවාට ඇතුළත් වන්නේ:
- පටි, කෝර්සෙට්, පාද විකලාංග සහ "රොකර්" පතුල් සහිත සපත්තු
- ආතතිය - කොඳු ඇට පෙළ වටා ඇති පටක වලට බලය යෙදීම සඳහා බර, ලණු සහ ස්පන්දන භාවිතා කිරීම
- කටු චිකිත්සාව - ශරීරයේ විවිධ ස්ථානවල සිහින් ඉඳිකටු ඇතුල් කරන ප්‍රතිකාරයකි
- චිකිත්සක අල්ට්රා සවුන්ඩ් (Therapeutic ultrasound) - සුව කිරීම වේගවත් කිරීම සහ පටක අලුත්වැඩියාව දිරිමත් කිරීම සඳහා ඔබේ පිට කොන්ද ප්‍රදේශයට ශබ්ද තරංග යොමු කරනු ලැබේ
- පාරදෘශ්‍ය විද්‍යුත් ස්නායු උත්තේජනය (TENS) - ඔබේ සමට සවි කර ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝඩ (කුඩා ඇලෙන සුළු පැච්) හරහා කුඩා විදුලි ස්පන්දන ඔබේ පිට කොන්දට ලබා දීමට යන්ත්‍රයක් භාවිතා කරයි
- සම හරහා විද්‍යුත් ස්නායු උත්තේජනය (Percutaneous electrical nerve stimulation (PENS)) - ස්නායු අසලට ඇතුළත් කර ඇති ඉඳිකටු දිගේ විද්‍යුත් ස්පන්දන සම්ප්‍රේෂණය වේ
- ඉන්ටර්ෆෙරන්ශල් තෙරපි (Interferential therapy (IFT)) - සුව කිරීම වේගවත් කිරීමට උත්සාහ කිරීම සඳහා ඔබේ පිට කොන්ද තුළින් විද්‍යුත් ධාරාවක් ගමන් කිරීමට උපකරණයක් භාවිතා කරයි
- වේදනා නාශක කොඳු ඇට පෙළට එන්නත් කිරීම (ඔබට (සයටිකා -sciatica ඇත්නම් මේවා උපකාරී වේ)
- කොඳු ඇට පෙළ විලයන ස්පයිනල් ෆියුශන් (Spinal fusion) හෝ තැටි ආදේශන සැත්කම් (Disc replacement surgery)